بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ ﴿١﴾ وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ ﴿٢﴾ وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ ﴿٣﴾
قُتِلَ أَصْحَابُ الأخْدُودِ ﴿٤﴾
النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ ﴿٥﴾ إِذْ هُمْ عَلَیْهَا قُعُودٌ ﴿٦﴾
وَهُمْ عَلَى مَا یَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ شُهُودٌ ﴿٧﴾
وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلا أَنْ یُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ﴿٨﴾
الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ ﴿٩﴾
إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ﴿١٠﴾
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الأنْهَارُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْکَبِیرُ ﴿١١﴾
إِنَّ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ﴿١٢﴾
إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَیُعِیدُ ﴿١٣﴾ وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ ﴿١٤﴾ ذُو الْعَرْشِ الْمَجِیدُ ﴿١٥﴾ فَعَّالٌ لِمَا یُرِیدُ ﴿١٦﴾
هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ ال�%9
یا مدبر الامور
تدبر در قران
حضرت علی (ع):
الا لا خیر فی قراءه لیس فیها تدبر
آگاه باشید که فایده ای در قرائت بدون تدبر نیست .
وظیفه قرانی و وظیفه همگانی
- دعوت به تدبر :
کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر اولی الالباب (ص29)
- توبیخ در ترک تدبر :
افلا یتدبرون القران ولوکان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا (نسا 83)
افلا یتدبرون القران ام علی قلوب اقفالها (محمد 34)
افلم یدبروالقول ام جاءهم ما لم یات آباءهم (مومنون 68)
حجاب ها در مواجهه با قران
1- زبان :
یکی از موانع فهم وتدبر قران است که فهم معانی و اصول وقواعد زبان مانند در
بسته ای است که تا باز نشود داخل را نمی توان دید .
2- بیان :
قران متن شفاهی سخن خداست که کتبی شده است یعنی سخن فرا زمینی وملکوتی
خداوند که موجودیت مادی و کتبی یافته است .
در این مانع باید چینش ایات وجایگاه ایات و جایگاه سنجی آیات باید واکاوی شود .
3- زمان :
تفکر اینکه سوره ها در حصار زمان و مکان گذشته مانده و اینکه مسایل امروز
گفتار جدیدی می طلبد وباید فضای قران را در امروز نیز ایجاد کرد و
دردهای امروز را در درمان قران که برای همه زمانها است جست .
فضای سخن :
وضعیتی فردی یا اجتماعی که سوره در صدد آسیب زدایی از آن و ایجاد رشد در آن است .
محتوای مصون و معصوم هر سوره منبع تشخیص فضای سخن است .
در مانع زمان فضای سخن مطرح می شود .
خود سخن و خود آیات فضای سخن را می سازند .
شان نزول فضای نزول می سازد ؛
شان نزول بهانه نزول و سخن خدا بوده است نه هدف سخن .
فضای نزول محدود به زمان و مکان است ؛
ولی فضای سخن شاخصها و خصوصیات و دردها و مسایل انسانی و اجتماعی است
که در همه زمانها و مکانها وجود دارد وجهت نفوذ قران در فضای روز باید فضای
زمان خود را وارد فضای قران کنیم .
همه آیات شان نزول ندارند و شان نزول معتبر کم است .
دو فاکتور فضای سخن :
- به جا بودن --- حکمت سخن خدا
- صادق بودن ---- صدق خبر های قران
سیر هدایتی :
روند حکیمانه اصلاح و رشد در سوره یا سلسله مباحث هدفمند سوره در جهت تغییر
فضای سخن به سمت کمال است .
مفهوم شناسی تدبر
تدبر : 1- ریشه ------ د ب ر
2- هیئت (قالب وشکل و وزن )----باب تفعل
باب تفعل مطاوعه باب تفعیل است...یعنی اثر پذیری ؛تدبر مطاوعه تدبیر است .
تدبیر یعنی چیدن ؛برنامه ریزی کردن و
تدبر یعنی دریافت کردن چینش حکیمانه خدا
جهت مطاوعه وجود باب اثر گذار لازم است . لازمه تدبر هم تدبیر است .
تدبیر در قران
- تدبیردر کلمات آیات -----> تدبر در آیات
- تدبیر در آیات -----> تدبر در سوره ها
- تدبیر در سوره ها -----> تدبر در قران
تدبر راه فهم هماهنگی و انسجام سوره های قران است .
تدبر یعنی تفسیر منسجم هدایتی .
تدبیر به معنای پشت سر هم قرار دادن هدفمند است .
دبرت الابل = شتران را پشت سر هم چیدن
چینش سوره ها نیز وحیانی است .
آیت الله خویی در کتاب البیان فی التفسیر این مساله را اثبات کرده اند .
در تدبر فهم تکه تکه درست نیست و باید دنبال انسجام سوره بود.
این تفکر که قران شاخه به شاخه تعریف میکند درست نیست؛
زیرا انسجام خاصی در هر سوره وجود دارد که باید در آن تدبر کرد .
هر یک از سور مصداق یک سخن حکیمانه است وکلمات و جملات به گونه ای
تدبیر شده است که معاتی و اهداف هدایتی خود را به انسان بفهماند .
تدبر ----> تذکر
آیات تدبر به ترتیب نزول :
ص 29 ---------- دعوت به تدبر
مومنون 68 ------ توبیخ در عدم تدبر
محمد(ص)------- توبیخ
نساء 82---------توبیخ
تدبر در نساء 82
افلا یتدبرون القران و لو کان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا
کشف عدم اختلاف در قران (کشف انسجام سور )
------> عدم اختلاف آیات درون سوره ها
------> ایمان به عند الله بودن قران
در تدبر آیات هر سوره دسته بندی می شود؛
زیرا یکی از حجابها نسبت به قران حجاب بیان است .
سیاق بندی آیات گام به گام و مرحله به مرحله هدف اصلی سوره را دنبال میکند .
سیاق
سیر مفهومی پیوسته آیات که معادل فارسی آن "بند" و
اصطلاح رایج آن "پاراگراف " است .
سیاق بندی کمک می کند راحت تر و دقیق تر سوره را بفهمیم.
مخصوصا در سوره های بزرگتر...
بعد از سوره لیل سوره ها کوچکتر هستند و سیاق بندی احتیاج ندارد .
در هر سیاق هم معنی آیات وهم چینش آیات و هم فضای سخن و جهت هدایتی سیاق
هدف قرار می گیرد ؛
سپس در کل سوره فضای سخن و جهت هدایتی سوره مدنظر قرار می گیرد .
فضا کشف درد است و جهت هدایتی درمان درد است .
در فضا و جهت هدایتی آیات کلیدی و شاخص وجود دارند که باید به آنها دقت کرد؛
به این آیات ؛ آیات محوری و کلیدی می گوییم .
چینش یعنی توجه به جایگاه آیات , آیات محوری و کلیدی و تشریحی مشخص می شود .
تدبر همراه با استدلال و استناد است .
تشریح قران
1- تفسیر ..... توضیح آیات است .
2- تدبر ......فهم مقاصد آیات سوره ها می باشد.
3- تفسیر با استنطاق از آیات .....به نطق در آوردن قران است از باب استفعال که
در حیطه معصومین است .یعنی بطن ؛تاویل و استخراج احکام از قران ...
لا یمسه الاالمطهرون
بیشتر روایات تفسیری در مورد تاویل و استخراج احکام و بطن قران است نه در تدبر قران .
روایات تفسیری در تدبر کم است .
تدبر تفسیر به رای نیست .
اصطلاح تفسیر به رای فقط در حیطه مرحله سوم مراحل ذکرشده تفسیر،
یعنی استنطاق از ایات می باشد .
واینکه در مورد معنا شناسی تدبر می گویند؛
اکتفا نکردن به ظاهر آیه و شناخت پشت آیه و رفتن به لایه های زیرین کلمات و آیه ها ؛
درست نیست .تدبر از باب تفعل است و کافر و مشرک و عوام را دعوت به تدبر می کند .
دسته بندی آیات سیاق بندی جهت فهم راحت و فهم دقیق سوره است نه موضوعی ویا واژه ای .
در سیاق بندی
جهت غرض > محتوا > ادبیات ( عطف، اسم اشاره ، ضمیر ها ، جواب قسم ، جواب شرط)
مد نظر قرار می گیرد .