ایاک نعبد ...
عبد یعنی بندگی ،
بندگی در فارسی از ریشه ی بند به معنای آویزان شدن و گره خوردن به چیزی است و
"عبد کسی است که در همه حال و کار وابسته و گره خورده به خداوند باشد" .
اهل لغت می گویند ؛عبد الطریق یعنی جاده را با رفت و آمدش آنقدر کوبید که راه شد ...
تا جمله مالک یوم الدین جملات به صورت غایب بود ولی با ایاک حالت حضور و خطاب می گیرد که بحثهای علما در این مورد کلامی و نقلی زیاد است اما شاید بتوان گفت که اصولا اظهار بندگی و پرستش به معبود غایب نامفهوم است و اقتضای عبودیت و اقرار به عجز و ناتوانی ونیاز واستمداد فقط با مکالمه و مخاطبه حضوری ممکن می شود ...
اهدنا الصراط ...
اهدنا "راهنمایی کن ما را "ترجمه شده است ؛
معرفی کنندگان خود صراط نیز همین را می گویند .
مگر آنها بر صراط نیستند ؟
از معصوم روایت است که صراط ماییم و کسی که در نماز است مگر بر صراط نیست ؟
و چگونه است که این کلام راهم من عامی وهم علما و هم معصوم و رسول (ص) نیز می گویند ...
مگر قران مبین نمی فرماید "هم درجات "(آنها خود درجه و مقام هستند)...پس اهدنا آنها با درخواست اهدنا من عامی چگونه می تواند یکی باشد ؟
هدایت دو گونه است یکی ارائه الطریق یعنی نمایاندن راه و دیگری الایصال الی المطلوب یعنی رساندن به مطلوب می باشد و این اهدنا در هر مقامی به نسبت دوری و نزدیکی شخص به معبود معنای ارائه و ایصال دارد...
الصراط ...
صراط به معنی طریق است ولی در اصل به معنی" بلعیدن "می باشد و
صراط طریقی است که رونده خود را چنان در کام خود فرو می برد که امکان هر نوع خروج و انحراف را از او می گیرد ...
ان اعبدونی هذا صراط مستقیم ...
با توجه به معنی بالا در مورد عبد و آیه ان اعبدونی... و هم درجات ...می توان گفت نمازگزار می تواند خود به صراط مستقیم مبدل شود که عبدالطریق ...