سوره-مبارکه-طه
سامری
و کذلک سولت لی نفسی. (طه: 96)
جنگ نرم محصول پردازش ذهنی نخبگان است ،
ابزاری که سامری جهت جنگ نرم استفاده نمود ابزاری جدید و نو به حسب آن زمان و دارای جذابیت بوده است .
در جنگ نرم دشمن روشی داردکه
عوام چیزی را که او می خواهد انجام دهد و
حرفی را که او می خواهد بزند...
تمام کار سامری جایگزینی معبود بود :
هذا الهکم و اله موسی؛
این معبود شما و معبود موسی است.
تغییر در خواستها و محبتها و
تغییردر عقیده و باورهای دینی
همان سیر اصلی جنگ نرم است.
سست کردن افکار و عقاید راستین و
جایگزین کردن افکار و عقاید دل خواه....
و آن وقت تغییر در باورها و اعتقادات تغییر حتی درحاکمیت .....
سامری گری به این معناست که
بزرگان با استفاده از سادگی توده ها و گرایش ظاهری آنان،
به اشباع کاذب خواسته های آنان پرداخته و
مهندسی فرهنگی جامعه را
در اختیار می گیرند و
در نهایت مدیریت و
کنترل جامعه را قبضه می کنند.
در جهان امروز،
رسانه ها، همان نقش گوساله زرین سامری را بازی می کنند که دارای قدرت مسحورکنندگی هستند.
از گوساله سامری صدایی بر می آمد که مردم را شگفت زده و به خود جلب و جذب می کرد.
( طه، آیات 87 تا 96)
قال بصرت بما لم یبصرو به فقبضت قبضة من اثر الرسول فنبذتها و کذلک سولت لی نفسی
(طه 96).
برخی گفته اند:
مراد از اثر رسول، بخشی از تعالیم دین حضرت موسی است و بنابراین، مراد آیه این است که سامری به حضرت موسی گفت: من بخشی از تعالیم حضرت موسی را یاد گرفتم و اما، بعد آن تعالیم را کنار گذاشتم و مراد از بصرت بما لم یبصروا به معارفی است که دیگران از آن بهرهای نداشتهاند.
برخی دیگر بر این باورند که مراد از اثر رسول، خاکی است که سامری از محل پای مرکب جبرئیل برداشته بود و آن را در جوف گوساله ریخت، بنابراین، مراد از رسول، جبرئیل است و مراد از افکندن آن، قرار دادن در جوف مجسمه گوساله است و مراد از بصرت بما لم یبصروا دیدن جبرئیل است که دیگران او را ندیدند.
دیدگاه اول، براساس قول ابومسلم در تفسیر این آیه است و تفسیر دوم بر اساس روایاتی است که به صراحت به این معنا اشاره کرده است.
دلیل طرفداران قول اول، مانند صاحب تفسیر نمونه این است که در خود آیه، شاهدی بر قول دوم وجود ندارد بعلاوه، حدیث امیرمؤمنان درباره حسن بصری را شاهد می اورند و دلیل صاحبان قول دوم مانند علامه طباطبایی (رحمةالله) این است که تفسیر فوق، با الفاظ آیه و مفاد آن ناسازگار است زیرا، اولا، لزومی به این نبود که سامری حضرت موسی را بعد از کار خود رسول خدا بنامد. ثانیا، سامری در خطاب به حضرت موسی این جمله را به کاربرده و معنا ندارد که لفظ رسول را که مربوط به غایب است در خطاب به خود حضرت موسی (ع) به کار برد.
میتوان گفت:
کاربرد واژه قبضت قبضه
به معنای آموختن معارف، ضعیف است و
بصرت بما لم یبصروا
به ظهور در دیدن و ابصار دارد نه آموختن،
و میتوان گفت:
معنای کل این است که ،
سامری از اثری از آثار حق،
سوءاستفاده کرد...
آیات 109 - 99
کَذلِکَ نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنْبَاءِ مَاقَدْسَبَقَ
وَقَدْ آتَیْنَاکَ مِن لَّدُنَّا ذِکْراً
این‌چنین ما اخبار گذشته را برای تو بازگو میکنیم،چون این کتاب تذکرهٴ الهی است که نه تنها ﴿مِنْ عِندِنَا﴾ است بلکه ﴿مِن لَّدُنَّا﴾ است ...
معیار حق است و
مَّنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وِزْرا
آنچه را که انسان در درون خود حمل میکند مثل مادر آن میشود .
گناهها در قیامت بار گنهکار میشود ؛
حَمل,
یعنی آنچه در پشت یاروی دوش حمل شود ؛
ولی به آنچه که در درون حمل شود میگویند
" حِمل" ؛
مثل کودک که مادر در درون خود حمل می کند،
یا کینه که در دل خود حمل می کند و
یا مثل ظرف داستان یوسف که داخل بار بود،
وَلِمَن جَاءَ بِهِ حِمْلُ بَعِیرٍ ...
وَسَاءَ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حِمْلا...
بار سنگین و بار بدی است، ولی اینها در همین بار مُخلّدند،
وِزر و سیّئه مانند رسوبی که ماندگار می شود ، در روح و جان آدمی رسوب می کنند و به صورت یک بار سنگین قالب می شود بر وجود انسان که در درون آن می‌ماند،
مثل کرمی که راه بیرون رفتن را بر خود می بندد و داخل پیله می ماند و می میرد...
خَالِدِینَ فِیهِ وَسَاءَ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حِمْلاً
معاد بازگشت به مبدأ است .
سهم معاد در جریان تربیت بیش از سهم توحید است،
زیرا مشرکان اصلِ وجود خدا را به عنوان واجب‌الوجود وخالق کل و ربّ‌الأرباب قبول دارند؛
مشکل مشرکان این است که
گرفتار ارباب متفرّقه اند و
مسئلهٴ معاد را منکر ...
اگر جامعه‌ای تفکر معادی نداشته باشد هیچ راهی برای تعلیم و تربیت او نیست برای اینکه روز مسئولیت و پاسخدهی ندارد، اگر مسئلهٴ معاد نباشد به هیچ وجه بشر را نمی‌شود تربیت کرد.چون کسانی که منکر معادند حتی وقتی از مسائل مادی خسته شوند رو به عرفانهای کاذب می‌آورند .
قرآن کریم بر مسئلهٴ معاد خیلی تکیه داردکه هیچ عملی از بین نمیرود،که انسان قبل از عمل مالکِ عمل است،اما بعد از انجام مملوک فعل است ، هر جا آن فعل یا آن قول برود فاعل رانیز به دنبال خود می برد ...
یحمل یوم القیامه وزرا....
در قیامت همه قائم‌اند ؛
قیام می کنند «یوم یقوم الناس للحساب»
چه موقع قیامت قیام میکند؟
"یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ "
روزیدکه در صور دمیده میشود یا
در صوَر و صورتها دمیده میشود.
در آیات گوناگون دوتا نفخ صور مطرح است ،
نفخ صورکه با آن همگان می‌میرند
ونفخ صوری که همه زنده می‌شوند ،
مثل فوت کردن... که می تواند برای خاموش کردن باشدیا برای روشن کردن،
آیه ناظر به زنده شدن است که" یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ"
اما یک عدّه کور محشور می‌شوند
"وَنَحْشُرُ الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئِذٍ زُرْقاً"
«زُرق» جمع أزرق است .
أزرق یعنی کسانی که نور چشمشان ، باصره ی چشمشان از بین رفته است ،بصیرت دید ندارند.
وقتی قدرت باصره و بینایی نباشد ، وقتی چشم نتواند نور را بگیرد شبکهٴ چشم کبود میشود، شبکهٴ چشم کورکبود یا أزرق است .
اینها که محشورمی شوند از شدّت هول با یکدیگر آرام آرام و آهسته کنار هم با یکدیگر زمزمه می‌کنند که ما چند مدّت اینجا ماندیم "یَتَخَافَتُونَ بَیْنَهُمْ"
آرام با اِخفات با صدای هَمس با یکدیگر گفتگو می‌کنند که ما چقدر اینجا ماندیم یعنی بعد از مرگ تا صحنهٴ قیامت چقدر فاصله شد بعضیها میگویند "إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً" مثلاً ده روز ماندیم و
خدا میفرماید:"نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا یَقُولُونَ" ما آگاهتریم به آنچه میگویند ،
یَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِیقَةً إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا یَوْماً، واقع بین ترینشان می گوید فقط یک روز ماندیم.
یک روز نسبت به ده روز أمثل است یعنی به واقع نزدیک‌تر است نه اینکه واقعاً یک روزباشد،
چون کلّ این جریان دنیا و برزخ نسبت به ابدیّت قیامت،زمانی محسوب نمی شود چه اینکه هفتاد سال یا صد سال نسبت به ابدلحظه ای بیشتر نیست ...
مهم‌ترین مسئله‌ای که
بشر ازآن غافل است معاد است؛
اغلب معرفت‌شناسیها و جهان‌بینی‌ها ی انسان بر اساس عالم طبیعت است،
مثل سامری که معرفت شناسی دنیایی دارد ویا مثل فرعون که جهان بینی دنیایی ویا مثل عدّه ای که در اثر آشنا نبودن به فرهنگ دینی و علوم اسلامی به دنبال سامری و فرعون می‌روندو شیطان که در هر حالتی عامل بیرونی است.
خداوند انسان را با سرمایه آفریدتا بداند چه چیزی بد است و چه چیزی خوب , چه چیزی حق است و چه چیزی باطل , چه چیزی صدق است چه چیزی کذب،حتی نفس لوّامه هم از همین سرمایه کمک میگیرد،اما آدمی خواب‌است و نمی‌داند که بعد از مرگ چه خبر است ...
یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْجِبَالِ
برخی سؤالِ عالِمانه دارند ،
برخی هم سؤال استهزایی که اگر معادی هست وضع کوهها چه میشود،
فَقُلْ یَنسِفُهَا رَبِّی نَسْفاً ٭
فَیَذَرُهَا قَاعاً صَفْصَفاً ٭
لاَّ تَرَی فِیهَا عِوَجاً وَلاَ أَمْتاً
درخیلی از موارد مانند یَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ" "یَسْألونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِو...،
میفرماید قُل،
اما اینجا با فاء تفریع آمده است، یعنی معطّلشان نکن فوراً جواب بده این فاء تفریع یعنی متفرّع بر سؤالشان باشد همین که پرسیدند معطّلشان نکن ،"فَقُلْ"
"یَنسِفُهَا رَبِّی نَسْفاً"
خدا اینهارا درهم میکوبد درّه‌ها را با اینها پُر می‌کندو
صحنه، صحنهٴ صافی خواهد بود.
هیچ عِوَج و اَمتی نیست .
نه تنها «لا عَوَج فیها» بلکه «لا عِوَج فیها»
خداوند زمین را آنچنان تَسطیح میکند که نه عَوج در زمین است نه عِوج،
عَوج یعنی کجی و ناهمواری محسوس که با چشمِ عادی بتوان آن فراز و نشیب را دید،
عِوج یعنی نه تنها با چشم نمی‌تواند ببیند با مقیاسهای دقیقِ هندسی هم نمی‌تواند یک میلیمتر کم و زیاد ببیند،
یعنی جزء محسوسات نیست گرچه متعلّقش محسوس است،
لذا قرآن کریم تعبیر به عِوج کرده ،زمین بدون هیچ پستی و بلندی و ناهمواری میشود صاف،
بیابان صاف را میگویند قاع، ..
قَاعاً صَفْصَفاً
تمام موجودات زمین همه صف‌بسته و منظّم یقوم یوم القیامه...
می پرسند که کوهها در صحنهٴ قیامت چه میشود؟
کَالْعِهْنِ الْمَنفُوشِ مثل پنبهٴ زده شده می شود,
جبال که عهده‌دار آرامش زمین بود ،
"یَنسِفُهَا رَبِّی نَسْفاً"
نَسف میکند به باد می‌دهد ...
"سُیِّرَتِ الْجِبال" سیر میشود ....
"فکَانَتْ سَرَابا"سراب بود ...
سراب بود، یعنی اصلا زمین و انسان تکیه گاهی نداشته...
آنچه در آینه می‌دید،خیال می‌کرد کوه است،
اصل را ندیدکه
اسما الهی بود...
در کل سوره این آیه جاری است که
فَإِنَّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفَى؛ (طه، آیه 7)
پس به راستی خداوند رازها و نهان تر ها را می داند.
فرق میان سر و اخفی در این است که
سِّرّ یا همان راز،
امری است که انسان آن را آگاهانه از دیگری نهان می کند ؛ پس خود انسان نسبت به آن آگاهی دارد؛ مانند عشق به کسی که ابراز نمی کند و مانند رازی در دل نگه می دارد.
اما اخفی ،افعل تفضیل خفی است که
شامل: خفیات و اخفی می شود.
خفی و مخفی آن چیزی است که
خود انسان نیز از آن آگاه نیست و به تعبیر روان شناسی امروزی جزو ضمیر ناخودآگاه است و انسان به آن آگاهی ندارد؛
خفی همان نهان است که به عللی چون فراموشی، انسان نسبت به آن آگاهی خودش را از دست داده است؛ ولی آثار آن در زندگی او نمودار است؛ مانند مساله ای که در کودکی با آن رو به رو شده و ترسیده و امروز از چیزی وحشت دارد ولی نمی داند، چرا این طوری است و چنین واکنشی را نشان می دهد.
اما اخفی آن نهان تر است که
حتی با روان کاوی نیز نمی توان به آن رسید؛ زیرا اموری است که در باطن نهاد آدمی چنان دفن و دفینه شده آگاهی نسبت به آن برای آدمی محال است؛ مثلا اموری که در آینده ممکن است انجام دهد؛ زیرا سرشت هر کسی اقتضائاتی دارد که الان بر شخص مخفی و نهان است و در موقعیتی ها آن را بروز و ظهور می دهد.
از نظر قرآن، خداوند هم به رازهای سر مهر آدمی آگاه است و هم به ضمیر ناخودآگاهش علم رویتی و بصیرتی دارد و هم نسبت به اخفی که بر همگان حتی فرشتگان رقیب عتید نیز مخفی و نهان است، آگاهی دارد...
داستان آفرینش آدم ،
حکایت انسان شناسی است.
یکی از مشکلات انسانها امروز و در تاریخ این است که خود را گُم کرده اند،خودرا نمی شناسند ،نه تنها جهان را نمی‌شناسند انسان را هم نمی شناسند.
در آفرینش،
داستان انسان و شیطان،
حکایت امروز ماست ،
همان حدیث حضرت امیر المومنین (ع) است که میفرماید :
انسانها گرفتار مغالطه اند، شیطان با وسوسه در درون قلب اینها نفوذ پیدا می کند،وقتی که جا گرفت با معاصی تغذیه می کند، وقتی تغذیه کرد لانه می سازد، بعد از اینکه آشیانه ساخت تخم‌گذاری می کند وقتی تخم‌گذاری کرد، این تخمها را به صورت جوجه در آورده و این جوجه‌هادابّه می شوند ،آن وقت کلّ این منطقه را اشغال می کنند، آنوقت این انسان سخنگوی شیطان است ، چشم شیطان است شیطان وقتی می‌خواهد ببیند با چشم اینها میبیند بخواهد حرف بزند با زبان اینها حرف میزند ...«بَاضَ وَ فَرَّخَ»
"وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِی حُجُورِهِمْ"
دَبَّ دیگر این آرام نمی‌گذارد این شخص مرتّب در خیالات است دَبیب دارد، تدرّج دارد، رفت و آمد دارد وقتی این سرزمین اشغالی را گرفته از این به بعد این شخص میشود تریبون شیطان «فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ» با زبان اینها حرف میزند ،شخص سخن می گوید، ولی گوینده شیطان است.
این مشکلِ جاهلیّت کهن بود و
مشکل جاهلیت امروز نیز هست ،
اغلب مشرکان نمی دانند چه کسی هستند و چه چیزی هستند ،
نمیدانند که سرزمین دلشان اشغال شده و دیگری در آن تخم‌گذاری کرده، مرغداری کرده و حرف میزند و باورشان نمی شود ،
جریان حضرت آدم مشکل روز است خیلیها بدل انسانند ،
اینکه قرآن میفرماید:
إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلّ
این تحقیر نیست ،تحقیق است ،خیلیها هویّت اصلی‌شان را گُم کرده اند ...
این دقیق‌ترین مطلب انسان‌شناسی است
وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَی آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِی
تمام مشکل بشر این است که خودشان را گُم کردند، فراموش کردند...
در زیارت حضرت فاطمه( ع) می فرماید:
«السلامُ علیک یا مُمتَحنة إُمتحنک الله الذی خلقک قبل أن یَخلقک»
عالَمی است که آدم در آن بود و حوّا در آن بود و امتحان در آن بود و بعضیها در امتحان موفق شدند بعضیها موفق نشدند ...
آیه 115
وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْما
خدا آدم را به عنوان خلیفه خود قرار داد.
اما برای این مقام با او عهدی بست، و از او کاری خواست:
"هرکاری می‌خواهی بکن، فقط این سراغ این درخت نرو"
طبق روایات کمتر از یک روز طول کشید که با فریب شیطان آدم سراغ آن درخت رفت.
چرا؟ آیا می‌خواست با خدا مخالفت کند؟
نه! بلکه فراموش کرد!
چرا؟
چون جدی نگرفته بود!
چون عزم نداشت!
به همین سادگی!
همه مشکلات ما و تمام راه‌های نفوذ شیطان به همین یک مساله ساده برمی‌گردد!
بیهوده نیست که امیرالمومنین (ع) فرمود:
"قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِه"
(نهج‌البلاغه، حکمت47)
و بیهوده نیست که
همین میزان "عزم" است که
پیامبران اولی‌العزم را
نه تنها از بقیه انسانها،
بلکه حتی از بقیه پیامبران برتر کرده است...
مخاطب اصلی آیات و روایات،
فطرت ماست.
اگر «انسان شناسی و جهان شناسی» ما درست نشود،
بسیاری از آیات و روایات برای ما مفهوم درستی نخواهند داشت.
چون با بخش حیوانی می شنویم.
بایدبا فطرت انسانی الهی به آیات گوش کرد.
هر گوشی آیات را می شنود. حیوانها هم می شنوند، کفار هم می شنوند. اما کسی می تواند از قرآن به رستگاری برسد که با گوش فطرت الهی اش بشنود.
هر وقت آیه یا روایتی را می شنویم که برایمان جذابیت و روشنگری ندارد، یا حال و حوصله اش را نداریم، بدانیم که با گوش حیوانی می شنویم.
اما وقتی که لذت می برید،
معلوم است که
با بخش انسانی گوش می دهید.
یکی از اولیای خدا می گفت:
در قبرستانی صدای فوق العاده دلنشینی از قرآن شنیدم. ولی دیدم که در یکی از این قبرها یک نفر می خواند که تمام هیکلش آتش است. صورتش همه آتش جهنم است. یعنی مهم نیست که چه کسی می خواند و با چه صدایی می خواند، مهم این است که با چه چشمی تو آن را می بینی...
اینکه مولانا می گوید:
گوش خر بفروش
یعنی گوش حیوانی تان را بفروشید و یک گوش دیگر بخرید. با یک گوش دیگر این آیات را بشنوید.
اما متأسفانه آدمیان اغلب تا آخر عمر بخش حیوانی شان فعال است و تسلط دارد.
وقتی سراغ مقدسات هم می رود، با بخش حیوانی می رود.
این است که از نماز وذکر احساس خستگی می کنیم،
بعضی ها فکر می کنند اگر رویشان به سمت قبله باشد، پشت کردن دیگر معنا ندارد.
اما جان و دل انسان است که
پشت می کند و
اعراض می کند از ذکر خدا....
آیه 124
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا
و هر کس از یاد من دل بگرداند در حقیقت زندگى پرمخاطره ای خواهد داشت،
معیشه : یعنی آنچه بدان زندگانی کنند، ماده ٔ حیات و زندگانی، زمان یا مکان که در آن زندگی کنند،
ضنک یعنی پر مخاطره ، یعنی واگیر شدن ، یعنی تنگنا...
نه یعنی فقرو دشواری!
بلکه درمخاطره و تنگنا بودن ؛
چرا؟
چون وارد پناهگاه نشده است!
از«حصن» اعراض کرده است.
در معرض خطر و آفت قرار دارد.،
یک زندگی پر مخاطره ای دارد؛ ناامنی، هراس، دلهره و در درون و بیرون او آشوب هست؛ گاه در کمال غنا و سرمایه است، اما در همان سرمایه دفن میشود؛
در سوره مبارکه «اعراف» آیه 94 و 95 می فرماید:
برخیها را با فقر آزمودیم تا تضرّع کنند و به هوش بیایند، وقتی به هوش نیامدند: "ثُمَّ بَدَّلْنَا مَکَانَ السَّیِّئَةِ الْحَسَنَةَ"؛ آنچه تاکنون برای آنها سخت بود، حالا وسایل رفاهی فراهم کردیم و
از هر نظر درهای نعمت را به روی اینها باز کردیم که هیچ مشکل نداشتند...
پُر شدند!
این‌قدر به اینها دادیم که حالا در این سرمایه غرق هستند، دیگر نه جلوی خودش را میبیند و نه پشت سر خودش را میبیند؛ نه از گذشته باخبر است و نه به فکر آینده است؛ نه از گذشته عبرت میگیرد و نه به دنبال درمان آینده است.
اینها اهل بصیرت نیستند، برای اینکه جلوی اینها سد است، پشت سر اینها سد است و اگر بخواهند که زیر پای خودشان را نگاه کنند، ما گردن آنها را تا چانه پُر از آهن کردیم(سوره مبارکه یس)؛
چنین آدمی را که قرآن تصویر میکند، این کجا را میتواند ببیند؟
اگر کسی گرفتار دنیا شد و
از دیدن حق و نظام ارزشی اعراض کرد ،
او درتنگنا ودر کوری است.
یعنی بصیرت به نظام معرفتی ندارد و در محدودهٴ حسّ و تجربه حسّی زندگی میکند،
«وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَى= روز قیامت او را کور محشور می کنیم».
چون در دنیا خدا را ندیده است،
خدایی که فقط او ظاهر بوده،
«هوالظاهر»
نکته ای که در قرآن خیلی تاکید شده، این است که
روز قیامت فقط نور به درد آدم می خورد.
یسْعَى نُورُهُم بَیْنَ أَیْدِیهِم
آنجا فقط نور خودت به درد می خورد. وقتی کسی خدا را یاد نمی کند و
با مرکز نور و با حقیقت نور ارتباط ندارد،
آن طرف هم نوری ندارد...
ما دنیای انسان را در قرآن می بینیم نه همه ی دنیا را....
هر سوره قرار نیست یک سری اطلاعات خاص بدهد یا گزاره ای را منتقل کند.
هر سوره حال و هوایی دارد که شما را وارد یک فضای خاص می کند.
اگراین فضای خاص احساس شود، وارد فضای سوره شده ایم.
مؤمن در قرآن کسی است که همه چیز رابا نور الهی می بیند،
یعنی بصیرت دارد و به حدی رسیده که عقایدش برای او مسلم است، تلقین نیست ،شناخت دارد،
عبارت یا ایها الذین آمنوا در قرآن ممکن است خطاب به همه ی آدمهایی باشد که دور بر پیغمبر(ص) هستند ،
ولی واژه ی مؤمن یا مؤمنین برای کسانز است که ایمانشان بارز و مشخص است ،
در قرآن در مورد کسانی که مثلاً به زبان ادعای ایمان می کنند، واژه مؤمن به کار نمیرود.
کلمه "نُهی " جمع نُهیه،
به معنای چیزی است که انسان را از زشتی ها نهی می کند.
به عقل نُهیه گفته می شود، زیرا انسان را از هوای دل بازمی دارد.
بنابراین عقل واقعی ، علاوه بر اندیشیدن و فهمیدن ، سبب دور شدن از خطرها و بدی ها می شود.
قَرن به معنای قوم و مردمی است که
در یک زمان زندگی می کنند(قرینه) و گاهی به خود زمان نیز گفته می شود ...
فَاصْبِرْ عَلى ما یَقُولُونَ
وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ
لَعَلَّکَ تَرْضى
صبر در مقابل آنچه که می گویند چگونه ایجاد می شود ؟
با
سبح بحمد ربک ....
انسان باید به تکیه گاهی تکیه کند که از هر جهت نامحدود و بی انتها باشد ،
صبر رمز حرکت به سوی خدا است؛
خداوند در فرازهای مختلف قرآن، پیامبر اکرم(ص) را امر به صبر فرموده که در برخی آیات، صبر به صورت مطلق و در برخی دیگر، صبر در موارد خاصى ستایش شده است.
گویا می‌خواهد رمز پیروزى در تمام زمینه‌ها را صبر معرفى کند و شاید علت همراه شدن آن با نماز و تسبیح و حمد این باشد که صبر وسیله وابستگى به خدا است و نماز وسیله ای است که او را با چنین مبدأیی مربوط می سازد.
«و هرگز چشمان خود را به نعمتهاى مادى که به گروههایى از آنها (کفار و مخالفان) داده ایم میفکن!»
وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ...
چون این نعمتهاى ناپایدار،
شکوفه هاى زندگى دنیاست،
"زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا".
شکوفه هایى که زود مى شکفد و پژمرده مى شود و پرپر مى گردد و زود مى ریزد، و چند صباحى بیشتر پایدار نیست.
لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ برای آزمایش و امتحان است،
رزق الهی نیست...
چون
وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقى
رزق الهی بهتر و پایدار است،
رزق الهی چیست ؟
وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ
به کسانى که وابستگى بیشترى به شخص داشته باشند «أهل» گفته مى شود (لسان العرب)
اهل هر شخصى، عشیره و خویشاوندان او هستند،
اهل پیغمبر، عبارت است از امت محمّدی و خانواده خودش.
و
َ اصْطَبِرْ عَلَیْها
موسوعه نظره النعیم به نقل از فیروزآبادی مراتب صبر را این گونه بیان می کند:
«برای صبر پنج مرتبه است:
صابر و مصطبر و متصبر و صبور و صبار.
صابر عمومیت دارد و همه را شامل می شود.
مصطبر کسی است که
در حال کسب قوه صبر است.
متصبر، کسی است که صبر را به دست آورده است.
صبور، فردی است که صبر عظیم دارد و از صبر دیگران بیشتر است.
صبار، انسانی است که از جهت مقدار و کیفیت از دیگران بیشتر صبر داشته باشد و موارد قبلی از جهت وصف و کیف بود.»
با توجه به مراتب صبر،
معنای آیه این است که تلاش کن تا در امر به عبادت اهل خود هر روزی که می گذرد پایدارتر و دارای صبر بیشتری شوی؟
چرا؟
آیه 135
قُلْ
کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ
فَتَرَبَّصُوا
فَسَتَعْلَمُونَ
مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ
وَمَنِ اهْتَدَى
کُلٌّ مُّتَرَبِّصٌ ،
همه در انتظارند، این همه، منظور چه کسانی هستند؟
آیا منظور انسانها هستند؟
آیا منظور جن و انس است؟
آیا منظور جن و انس و ملک است؟
آیا منظور جن و انس و ملک و آسمانها و زمین و اشیاء هستند؟
از واژه های خود آیه استدلال میشود که
"کُلٌّ مُّتَرَبِّص"ٌ اشاره دارد به همه از ابتدا، تا این زمان...
یعنی همه آسمانها و زمین و اشیاء ...
و اتفاقاً انسان از این ماجرا استثناء شده است ،
چرا که در واژه بعدی میفرماید:
فَتَرَبَّصُوا،
پس شما هم منتظر باشید،
یعنی همه منتظرند ،همه تربص دارند،
شما هم تربص داشته باشید!
همه آسمانها و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و اشیاء، حتی یک سنگ، از ابتدای خلقت متربص اند.
منتظر صراط السوی اند.
و اصحاب الصراط السوی...
اما "وَمَنِ اهْتَدَى" چه کسانی هستند ؟
صراط السوی کیست ؟ و اصحاب او....
برای شناخت و معرفت اینان ،باید فضای سوره طه را بشناسیم.
فضای کلی سوره " ذکر "است ،
"ذکر" چیست که خداوند می فرماید:
إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِی(طه 14)
نمیفرماید نماز را برای من اقامه کنید،
بلکه میفرماید نماز را برای ذکر من اقامه نمائید.
یادر آیات 123 تا 135
قَالَ اهْبِطَا ... فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَایَ ...(طه 123)
وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی...(طه 124)
باز بحث ذکر است و
در آیات 123 تا آخر سوره طه صحبت از" رفتار در قبال آیات رب" میباشد.
از آیه 123 تا 134 به چگونگی
" رفتار منفی در قبال آیات رب "پرداخته که
"اعراض از آیات و ذکررب"است
و
در آیه 135 به
" رفتار مثبت در قبال آیات رب"
اشاره شده است که
"ذکر آیات رب" است.
و" اصحاب الصراط السوی"
هر مفهومی که داشته باشد،
در چارچوب "رفتار در قبال آیات رب "است.
در آیه 123 در ماجرای هبوط اولین وظیفه را "تبعیت از هدایت" می داند.
که در آخرین آیه نیز مطرح میشود:
... وَمَنِ اهْتَدَى...
تبعیت از هدایت.
خواهید فهمید چه کسانی اهل هدایت هستند.
یعنی کسی که از هدایت تبعیت کند،
مشمول آخرین آیه از سوره طه خواهد شد،
کسی که هدایت یافته ...وَمَنِ اهْتَدَى
ولی باز اینها "اصحاب الصراط السوی" نیستند،
هدایت یافته هستند،
چون جدا می کند این دورا،
مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ
وَمَنِ اهْتَدَى
خداوند وقتی آدم (ع) را هبوط داد به او گفت که برایت هدایت میفرستم،
"هدایت به ذکر رب"
اگر از آن هدایت تبعیت کنی در ضلالت و مشقت نمیافتی و
اگراز "ذکر آیات رب" اعراض کنی... ( آیات123 تا 125)
می فرماید :
"ذکر آیات رب"،
نه ذکر رب،
ودر آیه 126 فراموش نمودن آیات
ودر آیه 127ایمان نداشتن به آیات رب مطرح است.
هرگز ایمان نمی آورند...
... وَلَمْ یُؤْمِن بِآیَاتِ رَبِّهِ ...
و ماجرا از این هم فراتر میرود.
خداوند فقط به ایمان معمولی بسنده نمیکند.
این ایمان باید به رفتار کشیده شود، به تبعیت از آیات رب،
وَقَالُوا لَوْلَا یَأْتِینَا بِآیَةٍ....(طه 133)
وَلَوْ أَنَّا أَهْلَکْنَاهُم ...(طه 134)
در این آیه از زبان کسانی صحبت شده که رفتار درستی ندارند لیکن مطالب زیادی میدانند.
این افراد میگویند این رسولی که آمده چرا از جانب رب آیه نمیاورد.
یعنی این افراد موضوع را قبول دارند، مصداق را قبول ندارند .
این افراد با جملاتشان اعتقاداتشان را نشان میدهند ...
قُل
ْ کُلٌّ مُّتَرَبِّص
ٌ فَتَرَبَّصُوا
فَسَتَعْلَمُونَ
مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ
وَمَنِ اهْتَدَى
ای پیامبر بگو ای کسانیکه اینگونه انتظار داشتید که خدایا رسولی بفرست تا آیات رب تو را بیاورد تا از آنها تبعیت کنیم،
ای کسانیکه از رسول طلب آیات رب میکنید،
بدانیدتمامی خلقت و
خلایق منتظرند،
منتظر همان که شما میگوئید:
منتظر ارسال آیات رب
توسط یک رسول...
شما هم منتظر باشید.
بزودی معلوم میشود چه کسی اهل صراط السوی است!
و چه کسی اهل هدایت است!
صراط السوی کیست ؟
سید شرف الدین در کتاب تأویل الآیات در تفسیراین آیه از حضرت امام موسی بن جعفر(ع) روایت کرده است که فرمود:
از پدرم امام صادق (ع) در باره این آیه سوال کردم آن حضرت فرمود:
"الصراط السوی"هو القائم،
واهدی من اهتدی الی طاعته"
"الصراط السوی" قائم ما اهل بیت است و
مقصود از هدایت یافتگان کسانی هستند که به فرمان برداری از او هدایت یافته اند....
و اصحاب او ؟؟؟